De verfilming van Arthur Japins bestseller Een schitterend gebrek gaat deze maand in première. Hoofdpersoon is Lucia, een eenling, zoals de karakters in Japins werk dat vaker zijn. Een gesprek met de schrijver over de vonk die hem tot zijn werk inspireert. Hij woont in een klassiek pand in het hart van Utrecht. Een mooie plek. ‘Ja’, zegt Artrhur Japin, ‘maar ook druk soms. Dan gaan de luiken dicht.’ Het zou een metafoor kunnen zijn: de wereld even buitensluiten. Eind augustus verscheen zijn nieuwste roman Het Stravinksy-spel en half september gaat de verfilming van zijn internationale bestseller Een schitterend gebrek in première. De film is geregisseerd door Michiel van Erp en heeft een internationale cast, maar ook de Nederlandse acteur Maarten Heijmans speelt een belangrijke rol. Hoofdpersonage is Lucia, een figuur die Japin in de 18de-eeuwse dagboeken van Casanova tegenkwam. ‘Ze is zijn eerste liefde, maar ze verdwijnt,’ vertelt hij. ‘Jaren later komt hij haar tegen in een Amsterdams bordeel. Ze is verminkt, niet meer de schoonheid die ze was. Meer zegt Casanova er niet over in zijn dagboeken, maar bij mij roept dat allerlei vragen op. Wat is er gebeurd, hoe is zij verminkt geraakt, hoe is ze in Amsterdam gekomen, hoe ging dat in die tijd?’ Buitenstaanders Stuit hij op zo’n verhaal, dan verdiept Japin zich in de locaties en periode, hij stapt in de wereld van de hoofdpersonen en vertelt hoe het zou kunnen zijn gegaan. Tijdens het schrijven beleeft hij hun verhaal, waarvan hij vooraf ook niet precies weet hoe het zal verlopen. Dat ontvouwt zich gaandeweg. Hij schrijft elke dag. ‘Je doet mij geen plezier met vakantie, ik wil weten hoe het verder gaat.’ Zo ging het twintig jaar geleden bij Een schitterend gebrek en zo gaat het nog steeds. ‘Het is net als verliefdheid, een vonk; als je op zoek gaat naar zo’n verhaal vind je het niet, je moet het tegenkomen.’ Wat ik doe, is je een leven binnenlokken, in een andere tijd en omgeving en een ander kostuum Eén ding hebben alle personages in zijn boeken gemeen: ze moeten iets overwinnen om hun plek te vinden in de maatschappij. Japin: ‘Het zijn op een of andere manier altijd buitenstaanders. Personen die moeten worstelen om zichzelf te kunnen zijn, om iets te betekenen of zelfs alleen maar om niet nagewezen te worden. Vanuit hun benarde positie bedenken ze uitvluchten, omdat ze wel moeten – je moet iets met het leven. Na mijn derde of vierde roman zag ik wel dat ze ook erg op mij lijken. Mijn oplossing werd schrijven: via een lange omweg is dat mijn manier om iets voor mensen te kunnen betekenen.’ Uitzichtloos wachten Een schitterend gebrek is een historisch drama, en een verhaal over keuzes maken en jezelf ontwikkelen. En over de liefde uiteraard. Echte liefde en vluchtige liefdes. Klopt de film met hoe Japin het in gedachten had? ‘Ja. Het is helemaal mijn soort film, daar ben ik heel blij mee.’ Zijn beeldende manier van schrijven maakt het sowieso gemakkelijk de verhalen voor je te zien tijdens het lezen. ‘Wat ik eigenlijk doe, is je een leven binnenlokken, in een andere tijd en omgeving en een ander kostuum. Zit je eenmaal in het verhaal, dan zeg ik: kijk eens hoe het is als je altijd nagewezen wordt. Stel je dat eens voor. Empathie kweken via die boeken; daar gaat het eigenlijk om.’ Niet voor niets zegt Lucia in Een schitterend gebrek dat ze de sluier niet draagt om haar verminkte gezicht te verbergen maar om de hardheid van de wereld buiten te sluiten. In zijn nieuwste boek Het Stravinsky-spel is de hoofdpersoon Susan Sontag, een bekende schrijver en (cultuur-)filosofe uit de 20ste eeuw. Haar verhaal begint in het Hollywood van de jaren 40, waar ze opgroeit en haar plek in de wereld leert vinden. En loopt verder van de jaren 80 in New York, het culturele leven daar, naar de oorlog op de Balkan begin jaren 90. Tijdens het drie jaar durende beleg van Sarajevo voerde Sontag er het toneelstuk Wachten op Godot van Samuel Beckett op. Het uitzichtloze wachten op iets wat niet komt, viel naadloos samen met de plek. Japin bezocht dat theater, samen met een van de acteurs die destijds in het stuk speelde. Daar sloeg de genoemde vonk over en vond hij het begin van deze roman. ‘Het besef dat ze daar speelden, terwijl buiten de mortieren neervielen. De overwinning van de fantasie op de harde werkelijkheid, dat is wat me aanspreekt. Daarom ga ik ook altijd graag weer een verhaal in, dat is mijn veilige wereld.’ Scheppingsdrang Hij heeft nog twee van die verhalen in zijn hoofd. Twee romans, daarna wil hij stoppen. Wellicht stopt de scheppingsdrang niet, maar het publieke leven als auteur, daar mag best een eind aan komen, vindt hij. Speelt Utrecht een rol in een van de boeken die nog komen? ‘Ja! In het laatste! En het is een ongelooflijk verhaal. Maar ik kan er nog niks over vertellen. Daar moet je nog vier jaar op wachten.’ Een schitterend gebrek is vanaf 12 september 2024 te zien in de bioscoop.