Op de korrel

Zijn we klaar met digitale perfectie? Bij het Centrum voor Analoge Fotografie Utrecht (CAFU) zien ze de aanmeldingen stijgen. Ook onder jongeren wordt deze vorm van slow photography steeds populairder. ‘Mensen zijn op zoek naar iets tastbaars.’

Dankzij onze smartphones kunnen we allemaal, altijd en overal fotograferen. En de geschoten beelden kunnen we heel makkelijk zelf bewerken met digitale filters en apps. Leuk natuurlijk, en lekker laagdrempelig, maar het bijzondere van een foto dreigt daarmee wel te verdwijnen. Als je hele iCloud volstaat met beelden, en je er ook op social media mee overspoeld wordt, verliezen ze dan niet aan waarde? Zijn we ook niet een beetje klaar met al die digitale esthetiek? Hebben we behoefte aan ‘uniek’ en ‘authentiek’ en meer aandacht voor het ambacht? En is dat misschien de reden waarom analoge fotografie bezig is met een bescheiden comeback?

Wachtlijst

Bij het Centrum voor Analoge Fotografie Utrecht (CAFU) nemen de aanmeldingen voor cursussen en lidmaatschap toe. Wat in 2014 begon als een doka achter in fotowinkel De Zavel in de binnenstad, is uitgegroeid tot een ontmoetingsplaats en leer- en werkplek voor analoge fotografen in culturele broedplaats de Havenloods. Daar viert het CAFU volgend jaar haar tiende verjaardag.

Lid van het eerste uur is Rosa Kolkman, tevens secretaris van het CAFU. Ook organiseert ze gratis photowalks, is ze vrijwilliger in de doka en geeft ze er onder meer een basiscursus, waar inmiddels een wachtlijst voor is. ‘Mensen hebben een computer of telefoon vol foto’s, maar zijn op zoek naar iets tastbaars,’ verklaart ze de toegenomen belangstelling. ‘En dat bieden we bij het CAFU. Bij ons ga je je rolletje ontwikkelen, contactafdrukken maken van al je negatieven, een selectie maken en eind van de dag naar huis met een of twee zelfgemaakte afdrukken. Vaak zijn mensen zo blij met die paar foto’s, dat ze ze meteen aan de muur hangen. Doordat ze dat hele intensieve proces hebben doorgemaakt, betekent het resultaat meer. Het voelt als iets afs.’

Bewust bezig

Zelf begon Rosa op haar 14de al met analoge fotografie – bij het CAFU was ze aanvankelijk de jongste. Ook voor haar draait het om het creatieve proces. ‘Ik werk vooral buiten, op straat. Dan denk ik al na: hoe ga ik dit straks in de doka doen? Ik maak keuzes voor een bepaalde filmrol, passend bij het licht. En tijdens het schieten vraag ik me af: is dit echt een sterk beeld, heeft het iets spannends? Omdat je niet ongelimiteerd snapshots gaat maken, ben je er veel bewuster mee bezig.’

Slow photography, wordt analoge fotografie ook wel genoemd. Met je telefoon maak je binnen 2 seconden een plaatje, maar met maar 12 of 36 foto’s op je best wel dure rolletje sta je langer stil bij het beeld dat je wil vastleggen. En dan is er het afdrukproces, dat veel tijd, nadenken en geduld vraagt, maar het maakproces wel een extra dimensie geeft, aldus Rosa. ‘Het brengt je terug naar de basis. En het is altijd weer een verrassing hoe je foto’s geworden zijn. Het beeld dat langzaam op het fotopapier verschijnt, dat blijft magisch. Ik zie dat bij onze beginnende cursisten, die bijna ín de bak met chemicaliën gaan hangen om er maar niks van te missen.’

Diepte & structuur

Bij elkaar meekijken in die bakken, elkaar helpen bij beslissingen over de belichting of het contrast – in de doka van het CAFU vindt veel uitwisseling van kennis en inspiratie plaats. Rosa: ‘Het is een fijne open plek waar je rustig kunt werken en allemaal verschillende mensen ontmoet. Maar ze hebben in elk geval één ding gemeen: ze nemen de tijd voor hun foto’s.’

Onder de nieuwe aanwas zijn veel jongeren die geïnteresseerd zijn in analoge kleurenfotografie, ziet ze. Ze omarmen het ambachtelijke, en dus ook het imperfecte van een handmatige fotoafdruk. Inclusief de eigenaardigheden die in het proces zijn ontstaan, en die je terugziet in het eindresultaat. Ze houden van de korrel in plaats van de pixel, die een afdruk meer diepte en structuur geeft, zeker op het hoogwaardige barietpapier.

Werk van Rosa, Emile Miedema, Pierre Berthier, René Fikkert en andere CAFU-leden is deze maand te zien op de groepstentoonstelling Encounters in Galerie Niek Waterbolk. Een mooie gelegenheid om (opnieuw) kennis te maken met slow photography.

18 t/m 30 december 2023, galerie Niek Waterbolk

Meer weten over het lidmaatschap, de cursussen, doka en andere activiteiten van CAFU? Kijk op cafu.nl