Lale Gül koos voor zichzelf, brak los van haar orthodoxe familie en schreef daarover vier jaar geleden de bestseller Ik ga leven. Over de ingrijpende gevolgen daarvan vertelt ze nu openhartig in haar theatercollege Ik ben vrij. ‘Ik zou het zo weer doen.’ Alles veranderde toen Lale Gül in 2021 de autobiografische roman Ik ga leven uitbracht. Met het boek nam ze afstand van haar conservatieve, strenggelovige opvoeding. Het leidde tot een familiebreuk, vele haatreacties, bedreigingen en beveiliging, maar ook tot positieve reacties van lotgenoten. Ik wil leven deed flink wat stof opwaaien en werd een bestseller. Mijn zusje belde me huilend op: “Lale, waarom heb je dat kutboek geschreven?” Vorig jaar verscheen de opvolger Ik ben vrij, over de periode daarna. Inmiddels zit ze midden in een theatertour, die gaat over haar nieuwe leven. De theatercolleges ziet ze als een kans om nog meer mensen te inspireren. ‘Op deze manier prikkel ik meer zintuigen dan alleen met een boek,’ zegt ze. Omdat ze zich tot in de puntjes voorbereidt, staat ze zelfverzekerd op het podium. ‘Er is veel contact en interactie met het publiek. Ik krijg alleen maar positieve feedback.’ foto: Shali Blok Kun je ons meenemen in hoe zo’n theatercollege eruitziet? ‘Ik kom op met een hoofddoek en in een lange jurk en stel me voor als de 20-jarige Lale, uit Amsterdam-West, die Nederlands studeert aan de VU, werkt in de Albert Heijn en heel ongelukkig is. Ik vertel hoe mijn leven er op dat moment uitziet en hoe ik me daarbij voel. Aan het einde van die proloog zeg ik dat ik mijn leven kotsbeu ben en doe ik mijn jurk uit en hoofddoek af. Ik stel me voor als de nieuwe 27-jarige Lale. Vervolgens neem ik het publiek mee in mooie tv- en interviewfragmenten die mij inspireren, bijvoorbeeld van Arjen Lubach, Femke Halsema en Hans Teeuwen. Als een soort Zomergasten. Ik word geïnterviewd door Sheila Kamerman, je hoort muziek van Hazes en Jan Smit, maar ook Koranrecitaties en gedichten. Ontroering, woede, verontwaardiging, verbazing, elke emotie komt voorbij.’ Je hebt heftige dingen meegemaakt, waar je in je theatercollege naar teruggaat. Wat doet dat met je? ‘Ik vond het best emotioneel. Ik ga diep in op het geweld van mijn moeder, het verlies van mijn oma aan kanker en mijn zusje die me huilend belde: “Lale, waarom heb je dat kutboek geschreven? Mijn leven ligt overhoop.” Ik focus op negatieve dingen zoals de doodsbedreigingen, en het kwijtraken van mijn veiligheid en anonimiteit. Soms moet ik mijn tranen bedwingen. Ik ben nog nooit zo kwetsbaar geweest. Als ik al die ogen in de zaal op mij gericht zie, voel ik een enorme druk om te presteren. Dan denk ik: ik hoop maar dat ik het kan overbrengen.’ Als je niet voor je eigen geluk kiest, krijg je misschien spijt In het laatste halfuur mag het publiek je ook vragen stellen. ‘Ja, in elke zaal worden er andere vragen gesteld, dat vind ik heel bijzonder. Vragen die wel vaak terugkomen zijn: ik ben een Marokkaanse vrouw of homo en mijn Nederlandse vriendje wordt niet geaccepteerd – wat moet ik doen? Verder gaat het alle kanten op: hoe gaat het nu met je leven? Met de vertalingen van je boeken? Wil je de politiek in? Mis je je moeder weleens? In grote multiculturele steden vragen docenten hoe ze moeten omgaan met homofobie of ongelukkige meisjes die thuis worden onderdrukt. Op plekken als Den Helder is het terug naar de basis: waarom dragen moslima’s een hoofddoek? Ik krijg ook vragen die mij aanzetten tot nadenken, zoals: hoe zie je je toekomst voor je? De discussies die ontstaan, bijvoorbeeld over mijn overstap als columnist van Het Parool naar de Telegraaf, om een groter publiek te bereiken, vind ik spannend. Soms zeg ik dingen om de zaal te prikkelen. “Een hoofddoek is vrouwenonderdrukking.” Ik geef ook tips over hoe je voor jezelf moet kiezen en ik deel levenslessen van mijn oma, mijn grootste idool.’ foto: Jessie Kamp Een andere vraag die je vaak wordt gesteld, is: was ’t het waard? Zit het antwoord in de titel van je theatercollege, Ik ben vrij? ‘Ik leef met vrijheidsbeperkingen, kan niet zonder beveiliging over straat of een theatercollege geven. Daar kan ik niets aan doen. Aan de andere kant ben ik vrijer dan ooit en dat vier ik graag. Ik ga op vakantie en naar feestjes, heb gay-vrienden, trek aan wat ik wil en verkondig mijn mening. Ik focus op de vrijheid die ik wel heb. Dat is lekker positief, vooruitstrevend en inspirerend. Hopelijk ben ik op een dag volledig vrij.’ Wat hoop je met je voorstelling teweeg te brengen? ‘Ik hoop bezoekers het gevoel te geven: je hebt maar één leven, je bent maar één keer jong, wees autonoom. Als jij hartstikke verliefd bent en je weet zeker dat je je levenspartner gevonden hebt, dan moet je die echt niet inwisselen omdat mama of papa hem niet wil. Ben je niet tevreden met je werk of de gemeenschap waarin je zit? Stap eruit! Zie jezelf niet als slachtoffer, er zijn mogelijkheden. Het is niet altijd makkelijk, maar als je niet voor je eigen geluk kiest, dan krijg je misschien spijt. Ik probeer mensen ertoe aan te zetten om moeilijke keuzes en confrontaties aan te gaan in hun leven. Dan zeg ik: “Na vanavond wordt het anders en ga je voor jezelf kiezen. En ik ga je daarbij helpen.” Mensen vertellen me dat ik hun de ogen open. Na zo’n college zeggen ze hun baan op of verhuizen ze naar New York voor een studie. Die mensen geven mijn leven zin. Zij zijn mijn brandstof om door te gaan. Al die haatberichten en bedreigingen doen er dan niet meer toe.’