De voorstelling Dis Order vertelt het deels autobiografische verhaal van een ernstige eetstoornis. Theatermaker en poppenspeler Cat Smits toont de demonen waarmee ze leefde, én hoe ze die overwon. ‘Als het lichaam een “ding” is, dan heb je er controle over.’ Als iets het mechanisme achter een eetstoornis pijnlijk duidelijk maakt, dan is het wel deze uitspraak van psycholoog Marlies Rekkers. Zij doet onderzoek naar de relatie tussen negatieve lichaamsbeleving en eetstoornissen, en was ook de therapeut van theatermaker Cat Smits, die van haar 15e tot haar 25e met een eetstoornis te kampen had. Met haar theatergezelschap Cat Smits Company maakte ze er een voorstelling over, een mix van persoonlijke ervaringen, wetenschappelijk onderzoek, filmbeelden en indrukwekkend poppenspel. Dis Order is een psychologisch drama over het gevecht tussen licht en duisternis, over zelfhaat en de lange weg naar zelfacceptatie. Ook voor Cat was haar eetstoornis een manier om controle te hebben. ‘Ik wilde geen vrouwelijke vormen, had een hekel aan mijn lichaam,’ vertelt ze. ‘Ik dacht: die tieten en kont moeten eraf. Zo ontwikkelde ik een obsessie voor zo min mogelijk eten en zoveel mogelijk sporten. Ik gebruikte laxeermiddelen en gaf zo vaak over, dat mijn tanden beschadigd raakten door het zuur.’ Lange tijd bleef haar eetstoornis onopgemerkt door haar omgeving. Totdat het zo slecht ging dat ze het niet langer geheim kon houden, eindelijk hulp zocht en in therapie ging bij Marlies Rekkers. ‘Zij nam me bij de hand, deed me inzien hoe hard ik was voor mezelf en hoe ik toegang kon krijgen tot meer zachtheid en zelfliefde. Met haar hulp kon ik mijn negatieve lichaamsbeeld herstellen en kreeg ik mijn leven terug. Inmiddels ben ik 15 jaar verder, heb ik een prachtige zoon van 8 en word ik nog elke dag wakker met een geluksgevoel.’ Verwende-meisjeskwaal Een op de tien meisjes heeft een eetstoornis, aldus Cat. Tijdens covid liep dat aantal nog verder op. Met haar voorstelling wil ze het bewustzijn rondom deze aandoening vergroten. ‘Het is géén verwende-meisjeskwaal, zoals nog weleens wordt gezegd, maar een dodelijke geestesziekte die om meer wetenschappelijk onderzoek vraagt. Er zou ook veel meer gedaan moeten worden aan preventie. Er is bijvoorbeeld geen protocol voor scholen die signalen van een eetstoornis opvangen bij leerlingen. Of voor tandartsen die bij een patiënt een door zuur aangetast gebit aantreffen.’ Met poppenspel verbeeld ik gevoelens die moeilijk in woorden zijn te vatten In Dis Order brengt Cat verschillende lagen aan, die het verhaal boven het puur persoonlijke uittillen. Programmamaker Sunny Bergman filmde documentair materiaal, zoals gesprekken met experts en met Cat’s ouders, die op het decor geprojecteerd worden. De beelden staan ook voor de buitenwereld, die niet meer tot de hoofdpersoon kan doordringen. Haar eigen wereldje op het toneel wordt steeds kleiner en geïsoleerder. Monster De eetstoornis zelf visualiseert ze met schuimrubberen poppen, die ze zoals altijd zelf heeft gemaakt. Eerst is er het kleine wezentje op haar schouder, de innerlijke stem die haar inpepert hoe dik ze is, en dat ze moet stoppen met eten. Gaandeweg wordt die stem steeds valser en destructiever, tot die is uitgegroeid tot een allesoverheersend monster. Cat: ‘Ik gebruik poppenspel als een manier om radicale eerlijkheid op het podium te zetten en gevoelens te verbeelden die moeilijk in woorden zijn te vatten.’ Met haar poppen laat ze ook zien dat – zoals ze zelf heeft ervaren – demonen overwonnen kunnen worden. ‘Ik wil een verhaal van hoop meegeven. Want hoe moeilijk het ook is om van een eetstoornis te genezen, het kán wel. Wat daarvoor nodig is zijn acceptatie, zelfliefde en de juiste hulp. Dat gun ik ook heel veel andere mensen.’