Operaspektakel op bijzondere locatie Wie bij opera meteen denkt aan statige zalen, moeilijke talen en een ‘belegen’ publiek, heeft het mis. In augustus dient de Werkspoorkathedraal namelijk als decor van de nieuwe en eigentijdse voorstelling van Holland Opera: Divorce of Figaro. Tekst: Merel van ’t Hooft Fi-ga-ro. Het zijn misschien wel de bekendste drie noten uit de hele operageschiedenis. Ze stammen uit het stuk uit 1816 van de Italiaanse componist Gioacchino Rossini, over het huwelijk van een kapper uit Sevilla. Ook Mozart baseerde zijn beroemde opera le Nozze di Figaro op dit tragikomische liefdesverhaal, dat oorspronkelijk geschreven werd door de Franse schrijver Beaumarchais. Maar waar Mozart eindigt met het huwelijk van Figaro en zijn geliefde Susanna, gaat Divorce of Figaro verder. Tijdens de bruiloft van het jonge stel in een niet nader genoemd Duitstalig land breekt er een revolutie uit. Figaro en Susanna vluchten samen met hun werkgevers, de graaf en gravin, naar een buurland, hopend dat ze met open armen ontvangen zullen worden. MeToo Niek Idelenburg (muziek) en Joke Hoolboom (libretto en regie) hadden het derde deel uit hun Mozart-trilogie oorspronkelijk gepland voor 2020, maar dat moest twee jaar uitgesteld worden. Een periode waarin de thema’s uit de voorstelling alleen maar relevanter werden. Joke: ‘Mozarts stuk speelde zich af tegen de achtergrond van de Franse revolutie. Onze versie, die weer gebaseerd is op de toneeltekst van Horváth uit 1937, vindt plaats in het heden. Maar de maatschappelijke onrust en de spanning tussen de politiek en het volk zijn ook nu heel voelbaar. We hadden in 2020 natuurlijk al te maken met een vluchtelingenstroom, maar in het licht van de oorlog in Oekraïne is dat thema helaas nog actueler geworden.’ Het stuk bevat nog meer hedendaagse onderwerpen, zoals een MeToo-achtige verhaallijn. ‘In de tijd van Mozart had de landheer het recht op de eerste nacht met de bruid van zijn ondergeschikte,’ vertelt Niek. ‘In dit geval wordt de graaf ook echt verliefd op Susanna, en hij eist die eerste nacht daadwerkelijk op. Dat kunnen wij ons natuurlijk helemaal niet voorstellen.’ Joke: ‘Maar tegelijkertijd juist wel, omdat het draait om macht. Hun posities zijn zo ongelijk, dat het voor Susanna onmogelijk is om te weigeren.’ Toch is het geen tragedie, zegt Niek. ‘Mozarts opera is boven alles een komedie, en ons stuk is dat ook. Zo wordt er zowel Duits, Nederlands als Engels gesproken door de personages, wat vaak grappige misverstanden oplevert, zeker als het viertal de grens overgestoken is.’ Moderne twist Ook op muzikaal gebied is het stuk een mengelmoes van oude en huidige invloeden. De graaf en gravin zingen als ‘oude garde’ in het Mozart-idioom, maar tijdens de revolutie wordt dat onderbroken door nieuwe klanken van Niek. Zijn werk laat zich het best beschrijven als ‘een fusion van neobarok en modern klassiek’, en geeft een andere kleur aan de nieuwe wereld waarin de jonge Figaro en Susanna zich bevinden. ‘Ik heb in mijn composities vooral gezocht naar harmoniesoorten die anders zijn dan de originele Mozart-muziek,’ aldus de componist. ‘Sowieso geven wij onze producties altijd een twist. We doen zelden een opera “gewoon” zoals ie gemaakt is. Eigenlijk is het ook gek – in het toneel vindt men het heel normaal om in een Shakespearebewerking zo’n beetje elk woord te veranderen, maar als je dat bij een Mozartopera doet, is dat ineens heel erg. Ik denk dan: soms zit er een stuk in dat gewoon niet zo goed is.’ Die moderne twist zit hem ook in de locatie: de oude Werkspoorkathedraal is geen gewone theaterzaal. Als regisseur houdt Joke van dit soort bijzondere plekken. ‘In een van onze vorige producties, Don Giovanni, kwam er bijvoorbeeld een sportauto het toneel op scheuren. Dit keer heb ik ook weer allerlei leuks bedacht, want de ruimte in de Werkspoorkathedraal is enorm, het is er wel honderd meter diep.’ Spektakel Ook voor opera-leken is deze voorstelling dus supertoegankelijk, benadrukken de makers. Wel hebben ze een tip voor bezoekers die nog niet zo bekend zijn met het genre. Joke: ‘Laat je lekker meenemen door de muziek, en blijf niet te veel hangen in zaken die je even wat minder aanspreken.’ ‘En lees het programmaboekje!’, vult Niek aan. ‘Kost je twee minuten, maar dan begrijp je beter waar het over gaat. Je kunt ook naar een van onze inleidingen komen. Daarin leg ik naast het verhaal ook wat muzikale motieven uit die je later terug hoort.’ In totaal staan er in Divorce of Figaro 37 zangers en muzikanten op het podium: een mix van jong en oud talent, zowel Nederlands als internationaal, vaak ‘gescout’ door Holland Opera. Niek: ‘We hebben een geweldige cast met de top aan Nederlandse zangers. Ook mensen die net beginnen, dat is leuk. Wij zien onszelf een beetje als Ajax, qua vinden en opleiden van talent. Bij ons krijgen ze kansen die ze bij Real Madrid misschien nog niet zouden krijgen. Zo speelt een heel jonge zanger de rol van Figaro. Dat is spannend, maar ik heb er alle vertrouwen in.’ Ondanks de maatschappelijke thema’s blijft Divorce of Figaro dus vooral een multizintuigelijk spektakel. En dat mag ook wel weer, na twee jaar stilgelegen te hebben. Niek en Joke staan te popelen. ‘Het liefst willen we gewoon weer een groot publiek dat na afloop zingend naar buiten gaat. Saamhorigheid. Met z’n allen ergens van genoten hebben.’ Holland Opera: Divorce of Figaro, 10 t/m 28 augustus, Werkspoorkathedraal hollandopera.nl Locatie Werkspoorkathedraal De Werkspoorkathedraal is dé plek in Utrecht waar je kunt werken, leren en ontspannen. Ontdek de wereld van de Werkspoorkathedraal en laat je verbazen! Bekijk locatie