Utrecht staat vol met bijzondere gebouwen waar je regelmatig langsfietst, maar zeker niet alles van weet. Zoals de Vlampijpateliers in het Werkspoorkwartier, een voormalig kantoorgebouw uit de jaren 60 van de treinenfabriek Werkspoor. Decennia lagen de Vlampijpateliers in een verre buitenhoek van de stad. Er scharrelden wat hanen om het langgerekte gebouw, en 75 kunstenaars konden er fijn hun gang gaan. Afgezien van die ene keer per jaar, tijdens de Open Vlampijpateliers, had je hier als buitenstaander niks te zoeken. Heel langzaam schoof de stad dichterbij. De naam ‘Industrie- en bedrijventerrein Cartesiusweg’ veranderde in 2012 in ‘Werkspoorkwartier’ en morsige eenmansgarages maakten plaats voor hippe mensen met creatieve beroepen. De naam ‘Werkspoor’ verwijst naar de fabriek die hier van het begin van de 20ste eeuw tot in de jaren 80 stond. Er werden treinstellen, trams en onderdelen voor bruggen gemaakt. Het pand van de Vlampijpateliers was het ‘constructiebureau’ en stamt uit 1964, een periode waarin Werkspoor zoveel orders had dat ze zelfs werden uitbesteed. Architectonisch gezien is vooral het contrast met de bewaard gebleven fabriekshallen interessant, waar de rook, en het gesis en kabaal nog altijd tastbaar lijken. Terwijl het constructiebureau een stil en schoon gebouw was, met een bataljon ontwerpers achter tekentafels. Vanuit de vele ramen viel goed licht binnen – voor de latere kunstenaar-huurders ook een aantrekkelijk aspect. Rond 1980, toen duidelijk werd dat Werkspoor zou sluiten, werd het huidige stratenpatroon bedacht, zonder stoep of fietspad. In het constructiebureau aan de Vlampijpstraat kwamen in 2001 kunstenaarsateliers. De fantastische concepten die hier het licht zagen, staken kleurig af bij het door auto’s gedomineerde gebied vol loodsen. De saaie route ernaartoe, met enorme, op vrachtwagens berekende bochten, onderstreepte het prikkelende nut van kunst nog eens extra. Uiteindelijk bleken de ‘Vlampijpkunstenaars’ creatieve pioniers te zijn. De atelierfunctie past naadloos bij de borrelende nieuwe bedoeling die de gemeente heeft met het gebied als creatieve zone. De afgelopen jaren dachten de kunstenaars uitgebreid mee over het programma van eisen voor de noodzakelijke renovatie van hun pand. Na die renovatie moeten er permanent betaalbare werkruimtes komen voor autonoom beeldend kunstenaars. Het liep anders. In afwachting van de verbouwing, die meerdere malen is uitgesteld, is er lange tijd geen grootschalig onderhoud gepleegd aan de Vlampijpateliers. Omdat daardoor ‘de kans op calamiteiten toeneemt’, aldus de beheerder, is eind vorig jaar vervroegd de huur opgezegd aan de kunstenaars. Sinds februari staat het pand leeg – de huurders moesten op stel en sprong andere onderkomens zoeken. De renovatie staat nu gepland voor 2025. De komende tijd wordt een architect gekozen.