Liefde is hard werken, aldus onderzoeker Catrin Finkenauer. In de lezing De kunst van het samenzijn gaat ze in op het geheim van een duurzame relatie. ‘Soms moet je ruziemaken om het daarna weer te kunnen bijleggen.’ tekst: Albert Wiglema Samenzijn is gezond, zowel fysiek als mentaal, zegt Catrin Finkenauer. Als hoogleraar aan de Universiteit Utrecht doet ze onderzoek naar wat nodig is om relaties goed te houden. Daarbij gaat het niet om kortstondige affaires met heftige seks, maar om harmonieuze, langdurige verbintenissen. Want het zijn die relaties die maken dat mensen langer, gezonder en gelukkiger leven. Hoe ziet een goede relatie er precies uit? Catrin: ‘Voorwaarde voor een goede relaties is dat je elkaar kunt vertrouwen. Dat je partner je niet verraadt door bijvoorbeeld overspel of financiële uitbuiting en zich aan zijn of haar beloftes houdt. Andere belangrijke ingrediënten zijn dankbaarheid en waardering, omdat de ander er voor je is, en dat je plezier beleeft aan je partner. Als je om een ander geeft, moet je soms bereid zijn om je eigen belangen ondergeschikt te maken en aan de behoeftes van je partner te denken, bijvoorbeeld als die ziek is of in de put zit. In een goede relatie accepteer en waardeer je de ander zoals die is. Zeg niet: “Ik zou willen dat je wat meer op Kim Kardashian lijkt.” Iemand willen veranderen, of het nou je partner, kind of ouder is, is nooit goed voor een relatie.’ Is goed alleen kunnen zijn een voorwaarde voor goed samen kunnen zijn? ‘Nee, maar zelfcompassie wel. Als je jezelf accepteert, is het makkelijker om ook een ander te accepteren. Als je jezelf niets waard vindt, dan is het heel moeilijk om een goede relatie te hebben, omdat je dan ook denkt dat de ander jou niets waard vindt.’ Opposites attract, wordt wel gezegd. Klopt dat? ‘Uit onderzoek blijkt juist dat als mensen op elkaar lijken qua leeftijd, nationaliteit en opleidingsniveau, het makkelijker is om een goede relatie op te bouwen. Als je dezelfde smaakt hebt en allebei heel erg van Indiaas eten houdt, hoef je minder met elkaar te onderhandelen om compromissen te sluiten. Maar op elkaar lijken betekent nog steeds dat een relatie hard werken is.’ Waar bestaat dat harde werken uit? ‘Vooral: blijven communiceren. Als je niet met elkaar praat, kan het helemaal misgaan. Je moet oefenen en leren binnen een relatie. Relaties in stand houden betekent dat je soms ruziemaakt om het daarna weer bij te leggen. Ruzies op zich leiden niet tot het beëindigen van relaties; het houdt op als je het niet meer goed kunt maken en elkaar niet meer kunt vergeven.’ Wat is het moment om een relatietherapeut in te schakelen? ‘Ik denk dat wanneer de problemen in je relatie je belemmeren in je dagelijkse functioneren. Als je niet meer goed kunt slapen, eten of werken en geen plezier meer hebt. Maar het is belangrijk dat je eerst met elkaar probeert het werk te doen, voordat je er een therapeut bij haalt. Therapie is niet altijd een oplossing. Generaliserend gezegd: bij een derde van de gevallen helpt het, bij een derde gebeurt niet zo veel. En bij een derde wordt het zelfs nog erger. Omdat mensen in therapie soms meer durven te zeggen, waardoor de verschillen nog duidelijker worden. Soms voelen partners zich bedrogen: “Ik dacht altijd dat je dit wel leuk vond, dus onze hele relatie was een leugen?”’ Volgens het CBS zou over 25 jaar bijna 1 op de 4 volwassen inwoners alleenstaand zijn, tegen een 1 op de 5 nu. Willen minder mensen een relatie? ‘Ik kan alleen maar speculeren, maar zie wel een tendens dat mensen onafhankelijk en zelfvoorzienend willen zijn en meer vrijheid en keuze willen hebben. Kijk bijvoorbeeld naar digital nomads die overal ter wereld willen wonen en werken. Ook leven mensen steeds langer. Vroeger lag de adolescentie-fase, de overgang tussen jeugd en volwassenheid, tussen 10 en 16 jaar, nu tussen 10 en 30 jaar. Zo kun je langer jong zijn. Misschien krijgen meer mensen op een latere leeftijd een relatie. Ook zijn de normen veranderd. Vroeger werd ongehuwd gezien als een mislukking, nu is het maatschappelijk meer geaccepteerd als je single bent en geen kinderen hebt. Uit onderzoek blijkt wel dat goede, langdurige verbintenissen met anderen de belangrijkste factor is voor een lang, gelukkig en mentaal en fysiek gezond leven. Mensen die eenzaam zijn, worden sneller ziek en gaan eerder dood. Een harmonieuze relatie is echt heel belangrijk voor je levenskwaliteit.’ De kunst van het samenzijn maakt deel uit van de lezingenreeks Moderne liefde van Studium Generale UU. Sprekers: psycholoog Johan Karremans, relatietherapeut Martijn Kemna en psycholoog Catrin Finkenauer. 20 maart 2023, TivoliVredenburg