AVROTROS concert: Mendelssohns Lobgesang

Mendelssohn: mooier dan de Matthäus

Op Goede Vrijdag luistert menig muziekliefhebber naar Bachs Matthäus-Passion. In het hele land worden immers in kerken en concertzalen ‘Matthäussen’ uitgevoerd. Deze Goede Vrijdag klinkt tijdens het AVROTROS Vrijdagconcert in TivoliVredenburg muziek die zo mogelijk nóg mooier is: Mendelssohns cantate O Haupt voll Blut und Wunden en zijn Tweede symfonie ‘Lobgesang’.

Mendelssohn: herontdekker van de Matthäus

Felix Mendelssohn was de herontdekker van de Matthäus-Passion. Dat is te horen in zijn cantate O Haupt voll Blut und Wunden, die gebaseerd is op het centrale koraal van de Matthäus-Passion. Zijn Tweede symfonie met de ondertitel ‘Lobgesang’, is tegelijkertijd een eerbetoon aan Bach en Beethoven én een viering van 400 jaar boekdrukkunst. Het Radio Filharmonisch Orkest, het Groot Omroepkoor en een keur aan vocale solisten voeren de twee imposante werken uit, naast delen uit Bachs Eerste orkestsuite.

Matthaüs-traditie

De Nederlandse Matthäus-manie is uniek in de wereld: nergens wordt de Matthäus-Passion zo vaak uitgevoerd als in ons land. Die traditie is al ruim anderhalve eeuw oud en we danken die aan Felix Mendelssohn, die de Matthäus onder het stof vandaan haalde en voor het eerst sinds Bachs dood weer uitvoerde.

Mendelssohns fascinatie voor Bach ging zo ver dat hij in zijn cantate O Haupt voll Blut und Wunden het beroemde koraal als basis nam voor een groots muziekstuk dat minstens zo mooi is als zijn voorbeeld. Mendelssohn combineerde Bachs aangrijpende zeggingskracht met een enorm talent voor pakkende melodieën, hartverwarmende harmonieën en een flinke dosis romantische grandeur.

Bach als voorbeeld

Mendelssohn voelde een verwantschap met Bach: Bach was Mendelssohns voorganger als dé spil van het muziekleven van Leipzig. Bach was er van 1723 tot aan zijn dood ‘Thomascantor’, de belangrijkste muzikale functie van de stad in die tijd. Mendelssohn was ruim een eeuw later de dirigent van het Gewandhaus Orkest, een vergelijkbare erebaan. Ook was hij oprichter van het conservatorium van Leipzig.

400 jaar boekdrukkunst en ode aan Bach en Beethoven

Zijn Tweede symfonie, ‘Lobgesang’, begon niet zozeer als een eerbetoon aan Bach, maar als feestmuziek ter ere van viering van 400 jaar boekdrukkunst in 1840. Maar eenmaal begonnen met componeren, bleek Bach nooit ver weg. Mendelssohn wilde met deze Tweede symfonie een brug slaan tussen de kerkmuziek van Bach waar hij zo verzot op was, en de symfonische muziek van de concertzaal. Mendelssohn voegde orgel, koor en solisten toe aan het orkest, zoals gebruikelijk in de kerkmuziek.

Een symfonie met koor, orkest en solisten, waar doet dat aan denken? Aan die andere beroemde ‘koorsymfonie’: Beethovens Negende symfonie natuurlijk. En inderdaad, Mendelssohn heeft goed naar Beethovens meesterwerk gekeken bij het componeren van zijn eigen koorsymfonie. Net als Beethovens zestien jaar oudere voorbeeld, weet ook Mendelssohn koor en solisten naadloos in de symfonie te verwerken en voegt zo een enorme grandeur en hemelse grootsheid toe.

Van duister naar licht: Pasen

Het koor en de solisten zingen over het licht dat het donker verdrijft. Dat slaat op de uitvinding van de boekdrukkunst, die de mensheid uit de duisternis van de ongeletterdheid haalde. Tegelijkertijd zijn de overwinning van licht op duisternis, van leven op dood, natuurlijk ook verbonden aan het opstandingsverhaal van Jezus. Zo is deze muziek perfect voor Goede Vrijdag en Pasen. Luister eens naar wat anders dan naar de Matthäus, kom naar het AVROTROS Vrijdagconcert in Utrecht!

Kaarten en info